Special Forces en groepsgedrag

Afgelopen maand had ik een ontmoeting met Erik Wegewijs. De man die we kennen als de leider uit het Corps Commando Troepen bij het veel bekeken tv-programma Special Forces Vips. Veel mensen maken in dat programma mee hoe zwaar het is om commando te zijn. Erik is een supermooi mens. Naast de fysieke uitdaging van de commando’s waar hij altijd graag over vertelt en waar hij zijn deelnemers op uitdaagt, praat Erik over het mentale aspect dat hierbij komt kijken. Want datgene wat in je hoofd speelt daar gaat het natuurlijk echt om. Hij schreef er onlangs een mooi boek over: “Met blote handen”.

Dat proces in je hoofd herken ik zelf ook bij de fysieke uitdagingen die ik aanga. Zoals bij het laatste onderdeel, het lopen van mijn marathon, tijdens de IRONMAN in Nice afgelopen zomer. Als je de grens opzoekt, het moment dat je het nog net kunt volhouden (of eigenlijk niet), dan start automatisch dat gesprek in je hoofd…met jezelf (inner dialogue). Je vraagt jezelf af of je het nog wel aankunt. Waarom doe ik dit? Wat levert het mij op? Zal ik stoppen? En als je dan de motivatie/kracht vindt om toch door te gaan, geeft dat je weer een extra (levens)succesje. Die overwinning op jezelf. Hoe klein ook. Het geeft je een heerlijk gevoel. Het geeft je voldoening en zelfvertrouwen!

Hoe komt het dan dat zoveel mensen eigenlijk – letterlijk of figuurlijk- niet in beweging komen? Als ‘gezamenlijke groep’ in Nederland dag in dag uit achter die TV blijven hangen. Wat is de reden dat we tegen elkaar zeggen: “Doe maar normaal dan doe je gek genoeg”. Vinden we een hardloper op straat een uitslover. Die wielrenner maar een irritante verkeersdeelnemer?

Ik denk dat dat, naast zelfonderschatting en gemakzucht, te maken heeft met groepsgedrag. Dat gedrag dat vaak “group pressure” wordt genoemd zit sterk in ons systeem verankerd. Het laat zien hoe hard we worstelen om zelfstandig keuzes te maken. We denken: als hij gaat hardlopen en ik niet, dan… moet ik daar iets van vinden. Iets over roepen. Als mensen uit mijn omgeving iedere avond op de bank televisie zitten te kijken of wanneer mijn vrienden bij het stappen het op een zuipen zetten dan…. moet ik dat ook doen. Want anders zonder ik me af. En als ik me afzonder? Dan wordt het spannend. Dan helpt de groep mij niet. Als je denkt dat dit onzin is? Stel je dan maar eens de situatie voor waarin je met je vrienden gezellig op het terrasje zit en iedereen bestelt dat biertje en jij zegt dat je een colaatje wil. En ooh ja, je bent deze keer net als zij op je fiets. Dus geen excuus gewoon die cola. Tsja, da’s ongezellig. Of dan geniet je niet meer. Of zoiets. Maar dat is dus een voorbeeld van druk die die groep op jou overbrengt. Of eigenlijk de druk die jij van die groep ervaart. Want klopt dit wel? Heb jij de goedkeuring van de groep nodig? Is die druk die je dan voelt realistisch en bedreigend? Nee, natuurlijk niet.

Heel vroeger toen men samen op jacht ging voor het avondeten en afhankelijk was van het kampvuurtje in de gezamenlijke tipi tent bij terugkomst wellicht wel. Toen moest je goed op elkaar letten en alles afstemmen want anders overleefde je het niet. Maar die tijd is allang voorbij. We hebben ons de afgelopen jaren volledig op de buitenkant gericht en hebben een identiteit voor onszelf gecreëerd waar we aan moeten voldoen. Maar je leeft in een tijd waarin je zelf je keuzes mag maken. Onafhankelijk van die groep. Je kan als jongere bijvoorbeeld je eigen partnerkeuze bepalen, ook al zegt jouw familiegroep van niet. Je kan je eigen bedrijf opstarten als ondernemer, ook al zeggen jouw collega’s van niet. Je mag vegetariër worden, alcoholvrij gaan drinken en hele foute kleding dragen ook al zegt jouw vriendgroep van niet. En je zult zien. Ze houden daarna nog net zoveel van je. En zo niet dan heb je je in hen vergist. Maar vergeet niet: je kunt zelf kiezen voor alles wat jij wilt. Je hoeft het alleen maar te doen.

En dan nog even terug naar die Special Forces, zij hebben een mooi korpsembleem. Daarop staat de lijfspreuk die iets zegt over het momentum en hoe belangrijk actie hierin is. Er staat: “Nunc aut nunquam”. Vertaald: Nu of nooit! Laat dat nu net de slogan zijn die je nodig hebt om in beweging te komen. Het geheim van motivatie zit namelijk niet alleen in het ‘in beweging’ komen door te handelen vanuit je authenticiteit, maar het zit ook in de weg ernaar toe en de kansen die zich voordoen. Durf die te pakken!